Concernrisico’s
|
Concernrisico |
Ontwikkeling 2023 |
Beheersmaatregelen |
|
|
A. Infra: |
De (aantoonbare) kwaliteit van de infra staat onder druk en infraprojecten kunnen niet of niet tijdig worden gerealiseerd, mede door krapte bij aannemers. We zien steeds meer dat de huidige infrastructuur onder druk staat. Bijvoorbeeld in de tijdelijke snelheidsbeperking HSL bij Rijpwetering, issues met baanstabiliteit, aantoonbare veilige berijdbaarheid en de vele (langdurige) buitendienststellingen. Daarnaast worden te veel ambities ‘gestapeld’ die niet op elkaar passen door stikstof, krapte in aannemers, budgetissues, ERTMS, et cetera. |
• |
Binnen het Middellange Termijn Proces met ProRail en IenW worden maatregelen afgestemd voor het wegnemen van toekomstige infraknelpunten. |
|
• |
NS is op alle niveaus en voor alle termijnen in gesprek met ProRail (inclusief gezamenlijke RvB’s). |
||
|
• |
We oefenen invloed uit de planning van buitendienststellingen om reizigershinder te beperken. |
||
|
B. Omzet-indexatiegat: |
De omzet ontwikkelde zich in 2023 beter dan verwacht, onder meer door meer reizen. De reizigerskilometers liggen echter nog steeds lager dan voor corona. Een belangrijke oorzaak is dat het voor veel mensen normaal is geworden om één of meer dagen thuis te werken. Daarnaast is de koopkracht van veel mensen verminderd, waardoor ze minder reizen. |
• |
We doen continu onderzoek om inzicht te krijgen in het reisgedrag (klantgedrag), reizigersprognoses (klantvraag) en het klantoordeel (klantwaarde). Deze inzichten helpen ons om de toegevoegde waarde voor onze klant te verbeteren. |
|
• |
Met de introductie van NS Voordeel verbeteren we de betaalbaarheid van ons product en proberen we ook extra reizigers in de daluren aan te trekken. |
||
|
• |
NS overlegt met het ministerie van IenW over het dilemma van enerzijds het betaalbaar houden van de treinreis en anderzijds financieel gezond blijven om ook in de toekomst onze reizigers goed van dienst te kunnen zijn en noodzakelijke investeringen te kunnen doen om Nederland mobiel te houden |
||
|
C. Kosten: |
De kosten voor salarissen, materieel, materialen, onderdelen en financiering zijn ook in 2023 gestegen als gevolg van inflatie en de stijgende rente. |
• |
Strakke monitoring van de besparingeninitiatieven. |
|
• |
Extra besparingsdoelstellingen, als onderdeel van afspraken voor de nieuwe hoofdrailnetconcessie. |
||
|
• |
Energiekosten zijn afgedekt tot en met 31 december 2024. |
||
|
• |
Met het afsluiten van het nieuwe energiecontract is het afdekken van de energiekosten voor 2025 en daarna opgestart. |
||
|
• |
Afspraken om eventuele sterke stijgingen van bepaalde kosten te mitigeren . |
||
|
D. Tekort personeel: |
De tekorten op de arbeidsmarkt nemen licht af en we zien iets hogere uit- en doorstroom van medewerkers in specifieke doelgroepen. Het verzuim blijft hoog mede door verhoogde werkdruk. Dit risico laat in 2023 een lichte daling zien voor NS, omdat we onze bedrijfsvoering er beter op hebben ingericht. |
• |
Uitstroom beperken door beter behoud (onder andere later met pensioen, flexibiliteit in roosters) en inzetten op medewerkersbeleving en vergroting vitaliteit. |
|
• |
Instroom vergroten door employer branding, proactief recruitment en verder opschalen van opleidingscapaciteit. |
||
|
• |
Robuustere dienstregeling, waarmee we tekorten beter en voorspelbaarder opvangen. |
||
|
• |
In overleg met sociale partners om inzetmodel aan te passen, met maatregelen op lange termijn. |
||
|
• |
Derde Techniekfrabriek geopend in Zuid-Nederland. |
||
|
E. ERTMS: |
In 2023 bleek dat de invoering van ERTMS complexer is dan voorzien, onder meer door de vele afhankelijkheden tussen de technische en operationele aanpassingen voor de invoering van ERTMS bij NS, andere vervoerders en de infrabeheerder. |
• |
De ERTMS-programmadirectie, NS, ProRail en de andere vervoerders werken aan een alternatief proefbaanvak (in plaats van de Hanzelijn) om te komen tot een proefbaanvak dat voor NS maakbaar is met minder hinder voor de reizigers. |
|
F. Psychisch verzuim: |
Het verzuim laat een positieve ontwikkeling zien: er is een dalende trend. Lang verzuim blijft de grootste uitdaging voor NS, mede veroorzaakt door rol leidinggevende, persoonlijke ontwikkeling en ongewenst gedrag. Daarnaast zien we ook een maatschappelijke oorzaak met een landelijk stijgende trend van psychosociale klachten. |
• |
Monitoring van de opvolging van resultaten en acties naar aanleiding van MBO 2022 en NS-brede verdiepende risicoanalyses (RI&E’s PSA). |
|
• |
Ontwikkeling van leidinggevenden in het tijdig herkennen van en de omgang met psychosociale klachten. |
||
|
• |
Rapportage omtrent psychisch verzuim met Arbo Unie om gerichte (collectieve) acties mogelijk te maken. |
||
|
G. Cyberdreiging: |
NS heeft verdere beheersmaatregelen getroffen, maar intussen wordt het dreigingsniveau groter door verdergaande (keten)digitalisering en nemen de cyberdreigingen toe, mede door de hybride oorlog vanuit Rusland die zich ook richt op vitale infrastructuren. |
• |
Implementatie van het NS Cyber Security Management Systeem (CSMS) en ISO27001-certificering op NS-Business Card-processen. |
|
• |
Verhoogde aandacht voor cyber-safe-cultuur, onder meer op basis van phishing-campagnes, NS-brede kennissessies en een eigen Cybersecurity Academy. |
||
|
• |
Cyberroadmap met maatregelen om kwetsbaarheid van NS intrinsiek te verkleinen, op basis van secure-by-designopzet en -architectuur. |
||
|
• |
Verdere opbouw van personele en technologische capaciteit voor vroegtijdige detectie en opvolging van cyberincidenten. |
||
|
• |
Sturing geven door een nieuw ontwikkelde cybersecuritystrategie 2027 |
||
|
• |
Oefenen van de incidentafhandeling, onder andere door deelname aan landelijke ISIDOOR-oefening. |
||
|
• |
Versterken van integrale IT-architectuur en processen. |
||
|
H. Veiligheid: |
NS heeft 10 veiligheidsdomeinen en stuurt proactief op de risico’s hierbinnen. In 2023 lag de focus voor beheersing van de risico’s op sociale veiligheid en cybersecurity. Bij sociale veiligheid zorgt de combinatie van toenemende agressie in de samenleving en interne personeelstekorten voor een hoger risicoprofiel binnen dit domein. |
• |
Op het gebied van sociale veiligheid werkt NS samen met partners als ProRail, overheden, lokaal bestuur, politie en andere vervoerders aan specifieke maatregelen. NS is bij het oplossen van maatschappelijke problemen afhankelijk van andere partijen. NS werkt samen met de betrokken ministeries en lokale overheden. |
|
• |
Personele en fysieke maatregelen. Het doelgericht inzetten van Veiligheid & Servicemedewerkers en externe beveiligers. Maatregelen in afstemming met NS Stations, ProRail en (lokale)partners. Bijvoorbeeld volledige ingangscontroles, nachtsluiting van stations en aanpassing van de inrichting van stations worden extra ingezet op risicovolle stations. Daardoor is het eenvoudiger om gerichte acties uit te voeren. |
||
|
I. Digitalisering: |
Onvoldoende beschikbaarheid van IT-personeel en hoge mate van complexiteit van IT-systemen hebben een negatieve invloed op de digitaliseringsversnelling. |
• |
De belangrijkste kritieke systemen in de logistieke treinbesturing zijn vervangen. De grote operationele legacy-systemen, waaronder het reisinformatiesysteem en Datawarehousesystemen, zijn in transitie ten behoeve van vervanging. De (historische) data is ontsloten en gearchiveerd. |
|
• |
Strategisch plan werving IT-personeel en strategische personeelsplanning. |
||
|
• |
Interne opleidingstrajecten datatalent en IT-medewerkers zijn geïmplementeerd. |
||
|
• |
Ontwikkeling van effectieve doelarchitectuur en de governance is ingericht. |
||
|
• |
Plan voor digitale commerciële strategie over onder meer uniformeren van digitale distributiekanalen. |
||
|
• |
Onderzoeken en implementeren van nieuwe technologieën. |
||
|
• |
Verder optimaliseren van geïmplementeerde gezamenlijke sturing (business, IT en Data) op realisatie roadmaps en benefits |
||