Sociale veiligheid

• *Het klantoordeel wordt gemeten door de OV Klantenbarometer en eind februari 2024 gepubliceerd.

NS wil een veilige reis- en werkomgeving bieden, waar reizigers zich prettig voelen en medewerkers optimaal hun werk kunnen doen. Helaas steeg in 2023 opnieuw het aantal agressie-incidenten tegen NS-collega’s. Uit de Personeelsmonitor die afgelopen jaar in de hele OV-sector werd afgenomen, bleek ook dat het veiligheidsgevoel van OV-medewerkers fors is afgenomen.
Dat komt onder meer door de toegenomen problematiek in de samenleving, zoals de stijging van het aantal verwarde personen, asielzoekersproblematiek en een algehele verharding. Ook NS wordt daarmee geconfronteerd. De trend van meer agressie en intolerantie sinds corona zien we terug in onze sociale-veiligheidscijfers.

Maatregelen

NS zet allerlei stappen om de sociale veiligheid te verbeteren. Onze maatregelen richten zich vooral op stations en trajecten met relatief veel meldingen en incidenten. We zetten op die plekken onder andere extra V&S-collega’s in, houden acties en zetten beveiliging – soms met honden – in op stations en in treinen. Daarnaast hebben we drastischere maatregelen genomen, zoals het sluiten van ingangen bij station Lelystad Centrum, 100% ingangscontrole op station Maarheeze en nachtelijke toegangscontroles op Amsterdam Centraal. We hebben ook oog voor ‘zachtere’ maatregelen. Samen met het COA zetten we hosts met een vluchtelingenachtergrond in om asielzoekers vanuit hun eigen taal en cultuur te helpen op station Zwolle. We leggen op COA-locaties uit hoe het OV werkt in Nederland en op station Zwolle hebben we een geldwisselautomaat: asielzoekers kunnen zo makkelijk geld wisselen om een vervoerbewijs te kopen. Ondanks dat we waar mogelijk onze verantwoordelijkheid nemen, lopen we tegen grenzen aan van wat we kunnen en wettelijk mogen als vervoerder. We hebben onze (overheids)partners hier hard bij nodig. Naar aanleiding van de verslechterde sociale-veiligheidssituatie heeft NS met de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat en Justitie en Veiligheid, politie en vervoerders een actiecomité gevormd om gewenste maatregelen sneller in te voeren en beter onderling en met andere partijen samen te werken. Maar we zijn nog steeds niet veel verder gekomen. NS wil onder meer toegang tot het rijbewijzenregister voor onze boa’s (V&S’ers) en toegang tot de Basisregistratie Personen (BRP) voor hoofdconducteurs.

Veilig vervoer tijdens evenementen

Sinds het einde van de coronapandemie zijn er meer en steeds grotere evenementen, zoals concerten, festivals, sportwedstrijden en protestmarsen. Meer ook dan vóór corona. Vaak vinden die evenementen ook nog eens tegelijkertijd plaats. Hierdoor ontstaan steeds grotere reizigerspieken in het openbaar vervoer. Samen met andere vervoerders en publieke dienstverleners, zoals politie, speelt NS een cruciale rol in het faciliteren van een veilige heen- en terugreis van evenementbezoekers. Ons uitgangspunt is dat veilig personenvervoer alleen mogelijk is als de risico’s voldoende beheersbaar zijn. Veiligheid van reizigers en medewerkers staat altijd voorop. Door tijdig op diverse niveaus te spreken met betrokken partijen en organisatoren willen we sneller en beter in kaart hebben wat wel of niet mogelijk is op drukke dagen op evenementenlocaties.

NS blijft daarom aandacht vragen bij gemeenten en veiligheidsregio’s om NS vroegtijdig te (laten) betrekken bij de vergunningverlening aan en organisatie van evenementen. Zo willen we last-minute interventies voorkomen, zoals het gedwongen sluiten van een station of het tijdelijk stilleggen van het treinverkeer. NS is hierover ook in gesprek met de evenementenbranche en de KNVB.

Demonstraties in stations

Diverse stations zoals Utrecht Centraal, Rotterdam Centraal, Den Haag Centraal en Amsterdam Centraal waren eind 2023 het toneel van demonstraties. NS vindt stations geen geschikte locatie voor demonstraties. Het maakt ons daarbij niet uit voor welk doel een demonstratie is. Demonstranten zorgen voor hinder voor reizigers en brengen de doorstroom van reizigers op het station of de stationshal mogelijk in gevaar. Demonstraties kunnen leiden tot onveilige situaties en een onveilig gevoel bij reizigers en collega’s.
We geven geen toestemming voor demonstraties, maar kunnen ze ook niet voorkomen. Het beperken van demonstraties of eventueel verbieden is de taak van gemeenten, politie en het openbare ministerie, het zogenoemde ‘lokaal bevoegd gezag’. NS staat in nauw contact met hen over passende kaders en maatregelen voor de veiligheid van collega’s, reizigers en eigendommen.

Incidenten met agressie

Elk incident met agressie heeft grote impact op onze mensen. Daarom stimuleert NS medewerkers om agressie-incidenten altijd te melden. Het afgelopen jaar zijn er 1.042 incidenten gemeld van fysieke en verbale agressie tegen medewerkers in de A-categorie (ernstigste incidenten). Dat is een stijging van 8% ten opzichte van het jaar ervoor (2022: 965). De meest voorkomende aanleiding voor een incident in de trein was controle op het vervoerbewijs. Dat steeg van 188 in 2022 naar 284 in 2023. Controle van vervoersbewijs op het station was hiervoor afgelopen jaar 111 keer de aanleiding (122 in 2022).
De incidenten betroffen vormen van bedreiging (385), daarnaast was er in 331 gevallen sprake van lichamelijk geweld. Verder was er sprake van bespugen (188), wederspannigheid (100), dreigen met een wapen (22), seksueel fysiek geweld (13) en discriminatie van de medewerker (3).
In de trein is het aantal agressie-incidenten in de A-categorie gestegen: 458 in 2023 tegenover 355 in 2022, een stijging van 29%. Op het station is dit aantal incidenten afgenomen met 4% (581 in 2023 tegenover 605 in 2022). Van het geüniformeerde personeel waren 1.007 medewerkers betrokken bij enige vorm van fysieke agressie (2022: 936).
Het aantal letselgevallen steeg met 14,5%: in 2023 waren er 252 letselgevallen als gevolg van agressie tegen medewerkers (2022: 220). Dit betreft voor het grootste deel licht letsel (88%). In 223 gevallen ging het om geüniformeerde medewerkers van NS (2022: 198), waarvan 141 Veiligheid & Service-medewerkers (2022: 131).

Overlast of onveilig gevoel melden via WhatsApp of sms

Via de media en stickers in de treinen wijzen we reizigers extra op de laagdrempelige en discrete mogelijkheid om bij een onveilig gevoel of overlast in de trein via Whatsapp contact op te nemen met de Meldkamer NS. Reizigers maakten hier 4.449 keer gebruik van (2022: 4.693). Dat is 5% van het totale aantal meldingen dat de meldkamer van NS bereikte en 5% minder dan in 2022. Onder andere door een actueel meldingenoverzicht en actief cameratoezicht zetten we personeel daar in waar hun aanwezigheid er het meest toe doet. Zo willen we incidenten voorkomen en het gevoel van veiligheid vergroten.