Zitplaatskans

Deze indicator geeft de kans weer dat een reiziger die tijdens de spits in de trein stapt de volledige reis kan zitten. In het begin van het jaar hebben we de dienstregeling en de treinlengtes goed kunnen aanpassen op de reizigersvraag, ondanks de lagere beschikbaarheid van hoofdconducteurs. Vanaf april hebben we met inzet van kantoorpersoneel als ‘treinassistenten’ het tekort aan hoofdconducteurs in lange treinen kunnen opvangen. Eind 2023 hadden we het tekort aan hoofdconducteurs grotendeels opgelost.

Verder was er vooral op dagen met drukke evenementen, zoals carnaval, een lage zitplaatskans in de spits. Dat gold ook voor grote buitendienststellingen met beperkingen in de spits-vervoercapaciteit, zoals tussen Gouda en Rotterdam en Rotterdam/Den Haag in het najaar, en voor grote verstoringen in de treindienst. Voorbeeld hiervan was de stremming van het traject Den Bosch–Eindhoven door een dassenburcht in de spoordijk en het ongeval bij station Voorschoten. In beide gevallen was het niet mogelijk om op de omleidingsroute voldoende extra capaciteit te bieden.

Met name in juni en begin september heeft de onttrekking van treinen aan de dienstregeling veel effect gehad op de zitplaatskans. Via speciaal ontwikkelde rekenmodellen hebben we in die periodes de beschikbare treinen zo verdeeld dat het aantal sta-minuten voor reizigers zo beperkt mogelijk bleef.

Zitplaatskans op de HSL

De HSL kende in 2023 relatief slechte prestaties met veel vertragingen en uitval van treinen (zie ook Reizigerspunctualiteit). Hierdoor werd de geplande spitscapaciteit niet altijd gerealiseerd en moesten er relatief veel reizigers staan gedurende de spits.

Tijdens de langdurige stremming van het treinverkeer tussen Den Haag en Leiden en bij de grote werkzaamheden rond Gouda (juli) en Rotterdam (oktober/november), fungeerde de HSL vaak als een logische en snelle omleidingsroute voor veel reizigers. De HSL had hiervoor echter nauwelijks extra capaciteit, omdat de treinen al zo vaak reden als ze konden. Dit leidde vaak tot een verminderde beschikbaarheid van zitplaatsen.

Vanaf 2023 startte de instroom van de nieuwe ICNG-treinen ter vervanging van de oude Traxx-treinen. Die overgang liep niet zoals gepland: de instroom van het aantal ICNG-treinstellen liep achter op schema terwijl van een deel van de oude ICR-treinen het einde van de levensduur bereikte. Hierdoor reed er in het najaar regelmatig een enkel stel ICNG met 5 of 8 rijtuigen als vervanging van de oude Traxx, terwijl eigenlijk een dubbel treinstel ICNG van 10 of 13 rijtuigen nodig was om de reizigers te vervoeren.

Aantal drukke treinen per werkweek in de spits

Deze indicator meet het aantal treinen met een drukte boven de norm ‘vol’. Deze norm houdt in dat alle vaste zitplaatsen bezet zijn en dat er op de balkons 4 reizigers per vierkante meter staan. Als de reizigersvraag en de treinen in planning en uitvoering goed op elkaar zijn afgestemd, zijn er niet of nauwelijks ‘drukke treinen’. Het aantal drukke treinen per werkweek in de spits was in 2023 gemiddeld 94.