Hoe NS waarde toevoegt aan de samenleving
Als aanbieder van duurzame mobiliteit zet NS zich elke dag in om bij te dragen aan een duurzamere Nederlandse samenleving. Als grote vervoerder en werkgever heeft NS impact op de maatschappij waarmee we onlosmakelijk verbonden zijn. Die invloed bestrijkt tal van terreinen en is meestal positief maar soms negatief.
In het verleden beschreven we onze maatschappelijke impact aan de hand van een maatschappelijk impactmodel. In dat model vertaalden we onze positieve en negatieve impact in euro’s. Het model maakte dat we onze impact op Nederland maar beperkt konden beschrijven. Daarom kiezen we er in dit verslag voor om het model in die vorm niet meer te gebruiken en de impact van onze bedrijfsactiviteiten meer holistisch te beschrijven. De kernvraag is: welke waarde voegen we met onze activiteiten toe aan Nederland?
Reizen mogelijk maken, voor iedereen
Met een uitgebreide dienstregeling, aanvullend vervoer en aantrekkelijke stations maakt NS reizen mogelijk. Ruim een miljoen reizigers gaan dagelijks met NS naar hun werk, opleiding of een dagje uit. We bieden de vrijheid om te reizen wanneer en waar naartoe je maar wilt en verbinden familie en vrienden, in Nederland of het buitenland. De tijd in de trein kun je vrij besteden. Met verschillende abonnementen en doelgroeptickets willen we treinreizen betaalbaar houden. Reizigers met een beperking kunnen gebruikmaken van reisassistentie en onze treinen worden steeds toegankelijker.
Maar reizen met NS is niet altijd alleen maar positief. Vertraging of treinuitval leidt tot verloren tijd en onvrede. Soms zijn er beperkingen om deel te nemen aan het maatschappelijk verkeer als gevolg van haperende OV-voorzieningen: kapotte liften en roltrappen en verschillende mentale drempels maken de trein niet voor iedereen altijd toegankelijk. Ook aan de betaalbaarheid van een treinkaartje zit een grens. Onze kosten stijgen door de hoge inflatie. Het grootste deel van die kosten namen we bij de nieuwe tarieven voor 2021, 2022 en 2023 voor eigen rekening. Op die manier kunnen we de trein aantrekkelijk houden voor iedereen maar het zorgt wel voor een enorm gat in het huishoudboekje van NS.
Bijdragen aan een duurzame samenleving
De wereld staat voor de grote uitdaging om de klimaatverandering tegen te gaan. Openbaar vervoer is een belangrijke bijdrage aan het oplossen daarvan. Wie de auto laat staan of niet het vliegtuig pakt, bespaart veel CO2-uitstoot, zeker omdat een NS-trein op jaarbasis voor 100 procent op groene stroom rijdt. Daarnaast verbruiken onze nieuwe en gemoderniseerde treinen minder energie en rijden onze machinisten steeds energiezuiniger. Ook met ons afvalbeleid en hergebruik van materialen dragen we bij aan een schonere wereld. Tot slot maakt de trein als vervoermiddel efficiënt gebruik van ruimte. We willen met ons duurzame beleid ook graag een voorbeeld zijn voor onze leveranciers en stellen ook aan hen eisen.
Tegelijkertijd lijkt de trein verantwoordelijk voor relatief veel uitstoot van fijnstof. We onderzoeken hoe we die kunnen verlagen. Ook verbruikt NS veel grondstoffen en materialen, die we wel zoveel mogelijk hergebruiken, produceren we afval en verwarmen en koelen we kantoorgebouwen.
Zorgen voor nieuwe, bereikbare woningen en leefbare steden
Voor 2030 moeten jaarlijks 100.000 nieuwe woningen worden gebouwd die klimaatneutraal én goed bereikbaar zijn, terwijl ruimte schaars is. Om in nieuwe woongebieden mensen de trein te laten gebruiken is het belangrijk om te bouwen in hoge dichtheden om zo nabijheid te creëren. Dat sluit aan bij de huidige verstedelijkingsplannen én de wensen van mensen. NS denkt mee over de ontsluiting van nieuwe woongebieden en wijken, onder meer op eigen grond. Voorbeelden zijn de Cartesiusdriehoek in Utrecht en Zwolle Spoorzone, waar opgeteld ruim 4.000 woningen worden gebouwd.
Nieuwe wijken zijn pas duurzaam bereikbaar als er verschillende vormen van vervoer beschikbaar zijn voor bewoners. Naast de trein biedt NS daarom eigen deelvervoer en deelvervoer van mobiliteitspartners aan. Negatieve impact is er ook: het bouwen van stations bij nieuwe wijken en dorpen kan geluidsoverlast opleveren voor omwonenden. Het is aan ons om die overlast te minimaliseren. Daarnaast kan de ruimte van woningen niet voor andere doeleinden gebruikt worden.
Tot 2037 groeit de bevolking met 1 miljoen inwoners. Dat zet de leefbaarheid onder druk, terwijl er nu al uitdagingen liggen rondom vervuiling, (verkeers)veiligheid en congestie. Dankzij openbaar vervoer worden steden leefbaarder. Door goede treinverbindingen van en naar de steden verminderen congestie en vervuiling en verbetert de verkeersveiligheid. Daar blijven we op inzetten. Daarnaast maken we met de trein en de OV-fiets steden voor iedereen toegankelijk. Ook voor wie geen auto heeft.
Onze stations dragen eveneens bij aan een leefbare én sociaal-veilige omgeving: het zijn levendige plekken waar gewerkt, gewoond en gereisd wordt, met voorzieningen en bijvoorbeeld StationsHuiskamers als ontmoetingsplek voor de buurt. Als toegangspoort naar de rest van de wereld fungeren ze als centraal punt van stad en dorp.
Bijdragen aan de economie
Als een van de grootste bedrijven van Nederland zijn we belangrijk voor de Nederlandse economie. Zo stellen we mensen in staat om naar hun werk te gaan. Het aandeel van de trein in mobiliteit bedraagt ruim 12% (Mobiliteitsbeeld KiM 2023). In coronatijd bleek maar weer eens hoe onmisbaar de trein is voor het in beweging houden van Nederland: we zorgden ervoor dat bijvoorbeeld politieagenten, verpleegkundigen en leraren toch naar hun werk konden.
Zelf zijn we ook werkgever. We bieden ruim 20.000 mensen een baan en investeren in opleidingen en ontwikkelkansen. We zijn ook een sociale werkgever: we bieden werkplekken aan statushouders en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Met de vakbonden overleggen we veelvuldig over aantrekkelijke arbeidsvoorwaarden.
Met onze eigen bestedingen – denk aan het geld dat we uitgeven bij inkoop van diensten en goederen, investeringen die we doen en salarissen die we uitbetalen – hebben we een sociaaleconomische impact op de maatschappij. Daardoor dragen we onder meer bij aan werkgelegenheid bij leveranciers. De economische baten bedroegen ruim € 1,4 miljard aan toegevoegde waarde bij leveranciers, ofwel ongeveer 21.700 banen (cijfers 2022).
Waardecreatiemodel
Het waardecreatiemodel, dat gebaseerd is op de richtlijnen van het Integrated Reporting Framework van de IFRS Foundation, vormt de leidraad voor de indeling van dit verslag. In het waardecreatiemodel beschrijven we onze belangrijkste bronnen, zoals mensen treinen en technologie. We geven aan hoe we waarde toevoegen aan die bronnen, via onze bedrijfsactiviteiten. En we beschrijven welke resultaten uit die bedrijfsactiviteiten voortkomen en wat de positieve en negatieve impact van die activiteiten zijn.
NS levert duurzame mobiliteit aan miljoenen reizigers per jaar in Nederland. Daarmee dragen we bij aan de economische ontwikkeling en de bereikbaarheid van steden en regio’s en aan de klimaatdoelstellingen. In ons jaarverslag rapporteren we over de onderwerpen die onze interne en externe stakeholders relevant vinden en waarmee we waarde creëren voor de Nederlandse samenleving. Hiervoor gebruiken we onze materialiteitsanalyse.
Input
Om ons bedrijfsmodel optimaal te laten functioneren hebben we belangrijke bronnen nodig, zoals mensen, treinen en technologie. Als vervoerder zouden we bijvoorbeeld niet kunnen werken zonder onze mensen en hun kennis. Maar ook andere bronnen zijn belangrijk, zoals (wind)energie om onze treinen te laten rijden.
Bedrijfsmodel
Centraal in het waardecreatiemodel staat ons bedrijfsmodel. Via onze missie, ambitie en onderliggende kernactiviteiten, geven we invulling aan onze strategie.
Output
De activiteiten in ons bedrijfsmodel hebben verschillende interne en externe uitkomsten. Onze financiële resultaten zijn daar een voorbeeld van. In Nederland verzorgen we gemiddeld 1.085.000 treinreizen per werkdag, zijn medewerkers tevreden en rijden onze treinen in veruit de meeste gevallen op tijd.
Onze impact
We willen een grote positieve impact op onze omgeving hebben, aangezien duurzame mobiliteit Nederland veel kan opleveren, zowel economisch als sociaal. Maar we oefenen wel druk uit op het milieu door gebruik van ruimte en grondstoffen en reizigers verliezen tijd door te reizen. Om in de toekomst te kunnen blijven reizen en Nederland in beweging te houden, is het belangrijk dat we inzicht hebben in de maatschappelijke effecten van ons bedrijfsmodel en dat we hierop blijven sturen. Zo weten we dat de maatschappelijke kosten van een treinreis gunstiger zijn dan van een auto- of vliegreis. We kunnen ons maatschappelijk rendement verder verhogen als we mensen die anders met de auto of het vliegtuig reizen de trein kunnen laten nemen.
